Tam thất nam

Mô tả

Tam thất nam hay còn gọi với cái tên khác là tam thất gừng, tính nóng vị cay thường được sử dụng trong các bài thuốc giúp lưu thông khí huyết đặc biệt ở những những khí huyết trì trệ, ứ tắc mạch máu, đau nhức xương khớp do thoái hóa khớp, viêm khớp. Ngoài ra do tính nóng nên loại củ này được dùng để chữa các chứng bệnh liên quan đến cảm lạnh, phong hàn, điều hòa kinh nguyệt của phụ nữ cũng rất tốt.

Cây mọc thẳng đứng nhẵn, có rễ củ tròn, mẫm. Lá mọc ở gốc, hình bầu dục thuôn dài, đầu tù, phía gốc lá hẹp lại gần như nguyên hay lượn sóng hoặc sẻ lông chim. Cụm hoa hình đầu vàng nhạt, 1-5 mọc thành ngù ở ngọn. Tổng bao có lá bắc phía ngoài 4mm, phía trong 10mm. Quả bế trụ, trên đỉnh và gốc có một đĩa, dài 2,5mm.

Mọc hoang dại ở nhiều tỉnh nước ta, bán củ tam thất một số nơi trồng với tên thổ tam thất, nam bạch truật,bạch truật nam. Chủ yếu người ta đào lấy củ, rửa sạch đất cát, cắt bỏ rễ con rồi phơi hay sây khô hoặc thài mỏng phơi hay sấy khô. Một số nơi dùng lá tươi làm thuốc.

Phân biệt với củ tam thất bắc

Công dụng và cách sử dụng tam thất nam mỗi ngày

Rễ củ thái mỏng phơi hay sấy khô tán nhỏ sắc uống cho phụ nữ mới sinh nở, củ tam thất nam làm thuốc bổ và điều kinh. Người ta còn dùng để chữa sốt. Ngày dùng 6-12g.

Lá giã nát đắp lên các mụn nhọt cho tan. Nước sắc lá dùng để chữa đau họng.

Rễ củ cây này thường được dùng với tên tam that hay bạch truật. Sự thực tam thất lá rễ củ của cây Panax pseudoginseneng thuộc họ Ngũ gia bì Araliaceae có mọc ở những vùng núi cao lạnh ở nước ta; bạch truật là củ của cây bạch truật Atractylodes macrocephala Koidz, mới di thực được nhưng chưa phát triển lớn, do đó hiện ta còn phải nhập của nước ngoài.

Trong nhân dân còn dùng với tên tam thất: củ của những cây Stahlianthus thorelliGagnep (tam thất nam) và cây Kaempferia rotunda L. (ngải máu) đều thuộc họ GừngZingiberaceae. Đáng chú ý là cây tam thất gừng được nhân dân miền Nam Trung Quốc cũng dùng với tên Khương tam thât (tam thất gừng) để chữa đau xương, nôn ra máu, kinh nguyệt quá nhiều (ngày dùng 6-10g dưới dạng sắc hay ngâm rượu).

Tuy không có nhiều tác dụng tốt như củ tam thất bắc nhưng tam thất nam cũng được coi là một vị thuốc quý nếu biết sử dụng đúng cách, đặc biệt trong những trường hợp đau bụng kinh nguyệt không đều, đau nhức xương khớp, tức ngực biểu hiện do khí lạnh xâm nhập vào bên trong cơ thể gây tê nhức.