Trong thời gian từ 3 năm trở đi thì nụ hoa tam thất đã có thể cho thu hoạch và sử dụng làm thuốc còn với những loại được khai thác trong rừng thì có thể lâu hơn vì việc tìm kiếm rất khó đa phần chỉ có củ chứ ít người tìm được hoa.
Mùa vụ thường vào các tháng hè vì chất lượng tốt cũng như sản lượng cao nhất, bà còn dùng một phần pha trà hoa tam thất còn lại chủ yếu đưa ra thị trường
cách dùng tam thất bột
Còn đối với củ tam thất cũng như Sâm, tam thất già là tốt nhưng càng già càng chưa chắc đã là tốt vì với tam thất, củ nằm dưới đất mà nằm quá lâu thì lại hay xơ. Cho nên người ta thường thu hoạch tam thất từ 4 đến 6 tuổi. ở thời gian này, tam thất thường cho chất lượng tốt hơn cả (Đó là kinh nghiệm dân gian, còn chờ các nhà khoa học chứng minh).
Củ tam thất thường có hình giống như con ốc đá hay hình trụ, nhưng theo những người có kinh nghiệm thì củ nào giống ốc đá, màu xám xanh hơi đen hoại nâu, bóng sáng là tốt. Bên ngoài củ tam thất bắc thường có vết bám vàng ngang hay vết lõm và có cả những lằn dọc không liên tục nữa. Đầu củ có nhiều mấu. Đó là dấu vết của thân cây hàng năm chết đi để lại. Cây càng nhiều mấu thì tuổi càng nhiều là vậy.
Thịt củ tam thất chắc, khó có thể bẻ bằng tay. Nếu dùng vật nặng đập vỡ thì vỏ và lõi thường tách rời nhau. Mặt cắt cũ có màu xám hơi xanh hoặc vàng đất hoại xám trắng. Củ tam thất nào có ruột màu xám xanh, mịn chắc không có vết nứt xốp là tốt nhất. Các phiến trà hoa tam thất có màu xám xanh hay xám nâu, mịn chắc không nứt là tốt.
cách dùng tam thất
– Củ tam thất loại tốt là 6 -:- 8 củ / lạng, loại trung bình là 9 – 15 củ/lạng, loại > 19 củ/lạng là loại kém hơn.
– Loại cứng như đá, lòng màu xanh nhạt ngả vàng tốt hơn loại cắn được.
– Loại nhiều xoắn ( Lâu năm ) tốt hơn loại ít vòng vèo trên thân.
– Loại tam thất dùng dao thái thành lát được là tam thất dỏm, đừng mua.
– Không nhầm với củ Nga truật (Curcuma zedoaria Roscoe Họ Gừng) thường làm tam thất giả và cũng đừng nhầm với Thổ tam thất (Gynura sgetum (Lour) Merr, Họ Cúc), củ to hơn, da ngoài vàng xám, ít đắng.
Có người nói lấy bột tam thất cho vào máu vừa mới đặc mà máu tan ra thì đúng là bán hoa tam thất. Nhớ là dùng tam thất Bắc, chứ tam thất Nam kém hơn.
Loại trên được gọi là tam thất gừng vì củ tròn vị cay chứ không đắng như củ tam thất bắc tính vị và công dụng có nhiều điểm khác biệt rõ ràng. Hai củ này đều tán bột và dùng trong đông y làm thuốc tán hoặc thuốc viên là chính còn một cách dùng khác là thái nhỏ và pha nước uống giống như nụ hoa tam thất khô nhưng cũng ít người áp dụng cách này.
